Böyük Britaniyanın Xarici İşlər Naziri Dominik Rab, Çini uyğurlarına qarşı "kobud və qərəzli" olaraq insan haqlarını pozmaqda günahlandırıbvə cavabdehlərə qarşı sanksiyaların istisna olmayacağını söyləyib.

BBC-yə verdiyi açıqlamada nazir deyib ki, məcburi sterilizasiya və müsəlman qrupunun daha geniş təqibləri “uzun müddət görülməmiş bir şeyi xatırladır”. O, Böyük Britaniyanın müttəfiqləri ilə birlikdə müvafiq tədbirlər görmək üçün çalışacağını söyləyib.

 

İstiqlal.az BBC-yə istinadən xəbər verir ki, ÇXR-nin Böyük Britaniyadakı səfiri Lyu Syomin konsentrasiya düşərgələri ilə bağlı söhbətlərin "saxta" olduğunu deyib.  L.Syomin BBC-yə verdiyi müsahibəsində deyib ki, uyğurlarla Çindəki digər etnik qruplar kimi eyni rəftar edilir.

Uyğurların gözləri bağlanaraq qatarlara gətirildiyini göstərən və Avstraliyanın təhlükəsizlik xidmətləri tərəfindən təsdiqləndiyini göstərən dron görüntülərdə nə olduğunu "bilmədiyini" deyən Səfir, "istənilən ölkədə bəzən məhkumların köçürülməsi kimi hallar var”  deyib. Onun sözlərinə görə, Sincanda belə bir konsentrasiya düşərgələri yoxdur, Çinə qarşı çoxlu saxta ittihamlardan istifadə edirlər. 

Çin dövlətinin "yenidən təhsil düşərgələri" olaraq təyin etdiyi bir neçə il ərzində bir milyona yaxın uyğurun tutulduğuna inanılır.  Çin əvvəllər düşərgələrin mövcudluğunu inkar etsə də, sonra Sincan bölgəsindəki separatçı zorakılıqdan sonra terrorizmə qarşı zəruri tədbir kimi müdafiə edib.

Səlahiyyətlilər, son zamanlarda, qadınları sterilizasiya edilməsinə və ya kontrasepsiya ilə təchiz edilməsinə məcbur etməkdə ittiham olunurlar və əhalini məhdudlaşdırmaq üçün açıq bir cəhd göstərərək, BMT-nin araşdırma aparmağa çağırır. 

Uyğurların rəftarının soyqırımın qanuni tərifinə uyğun olub-olmadığını ilə bağlı suala cavab verən D.Rab deyib  ki beynəlxalq ictimaiyyət bu cür iddialla çıxış etməzdən əvvəl "diqqətli" olmalıdır: “Qanuni etiket nə olursa olsun, kobud, qərəzli insan haqları pozuntularının davam etdiyi aydındır”. 

Kommunizm Qurbanları Xatirə Vəqfinin son araşdırmasına görə Sincandakı ən böyük iki Uyğur prefekturasında əhalinin artım tempi 2013 ilə 2018 arasında 80 faizdən çox düşüb.

Çin isə bu rəqəmi qəbul etmək istəmir və Çinin BB-dakı Səfiri Lyu Syomin deyir ki, Sincanda uyğur əhalisi 40 il əvvəl dörd ilə beş milyon olub və indi 11 milyona çatıb. Eyni zamanda deyib ki, qanuni etiket nə olursa olsun, insan haqları pozuntuları davam edir.

 

Lakin bu, 2005 və 2015-ci illər arasında Sincanda əhalinin artım tempinin sürətlə artdığını və bunun ardınca sonrakı illərdə kəskin azalma olduğunu göstərir.

"Bu, ciddi narahatlıq doğurur və bunun insani cəhətdən - məcburi sterilizasiyadan təhsil düşərgələrinə qədər olan məlumatlar, çox uzun müddət görmədiyimiz bir şeyi xatırladır. Çin ilə müsbət münasibətlər istəyirik, amma belə davranışları görə bilmirik” deyə xarici işlər naziri bildirib.

BB-nın uyğurların zülmünə görə məsul olan Çin rəsmilərinə sanksiya tətbiq etməsi, məsələn, aktivlərin dondurulması və səyahət qadağaları kimi sanksiyalar artır. 

Bunu dəstəkləyən bir petisiya 1 milyondan çox imza toplayıb ki, bu da parlamentdə müzakirə ediləcək.